„Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata” - liturgiczna tajemnica Wielkiego Piątku

 „Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata” - liturgiczna tajemnica Wielkiego Piątku - niezalezna.pl

foto: Filip Błażejowski/Gazeta Polska

W Kościele katolickim Wielki Piątek jest jedynym dniem, w którym nie sprawuje się Eucharystii. Jest to dzień głębokiej żałoby, której specjalnym wyrazem jest liturgia Misterium Męki Pańskiej. Punktem kulminacyjnym tego dnia jest aforacja krzyża. W świątyniach przygotowuje się i odwiedza Groby Pańskie. W wielu kościołach na terenie całego kraju organizowane są całonocne czuwania przy grobie Jezusa.  Specjalnie dla czytelników portalu niezalezna.pl wyjaśniamy poszczególne obrzędy wielkopiątkowej liturgii.
 
Ze względu na męczeńską śmierć ukrzżowanego Jezusa Chrystusa kapłan używa w Wielki Piątek szat liturgicznych w kolorze czerwonym. Zgodnie z ceremoniałem liturgicznym do czasu Wigilii Paschalnej w kościołach nie używa się instrumentów muzycznych ani dzwonków.

Liturgię Wielkiego Piątku rozpoczyna cisza, towarzysząca obrzędowi prostracji – główny celebrans po dotarciu do ołtarza kładzie się na posadzce (leży krzyżem twarzą w dół) w geście szczególnego uniżenia wobec Boga. W tym czasie zgromadzeni w świątyni wierni klęczą w milczeniu.

- Kapłan i usługujący po oddaniu pokłonu ołtarzowi, padają na twarz; prostracja ta, jako obrzęd właściwy dla tego dnia, winna być starannie zachowana, oznacza bowiem zarówno upokorzenie "człowieka ziemskiego", jak i smutek i ból Kościoła. Wierni zaś stoją podczas wejścia usługujących, a następnie klękają i modlą się w milczeniu - instuuje Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski.

Następnie rozpoczyna się Liturgia Słowa. Po homilii ma miejsce Adoracja Krzyża, następnie wiernym udzielana jest Komunia święta, a na zakończenie liturgii hostia i konsekrowane w Wielki Czwartek komunikanty zostają przeniesione do kaplicy adoracji.

Ceremoniał liturgiczny nakazuje, aby w Wielki Piątek ołtaż był obnażony. Nie ma na nim żanych obrusów, świeczników, ani krzyża. Ze względów teologicznych liturgia powinna być sprawowana ok. Godziny 15:00, jednak w większości parafii rozpoczyna się ona później, aby umożliwić wiernym pracującym jeszcze tego dnia przybycie do kościoła.

Liturgia Słowa
Pierwsze czytanie to proroctwo Izajasza o mękach i cierpieniu Mesjasza (Iz 52,13-53,12 Przebity za nasze grzechy).
Psalm responsoryjny jest fragmentem Psalmu 31 z refrenem: „Ojcze w Twe ręce składam Ducha Mego” (Ps 31,2 i 6.12-13.15-16.17 i 25)
Drugie czytanie to List do Hebrajczyków (Hbr 4,14-16;5,7-9 Chrystus stał się sprawcą zbawienia dla wszystkich, którzy Go słuchają).
Ewangelia stanowi opis Męki Pańskiej według św. Jana w zależności od parafii jest czytana lub śpiewana z odpowiednim podziałem na role (J 18,1-19,42).

W litrugii Wielkiego Piątku szczególną rangę ma również Modlitwa Powszechna, która historycznie sięga czasów pierwszych chrześcijan. Jest to szczególna modlitwa całego ludu Bożego, w której poprzez wznoszenie dziesięciu wezwań wierni proszą Boga o szczególne łaski. Każde z wezań poprzedzone jest specjalnym wstępem, po którym następuje chwila modlitwy w ciszy. Następnie kapłan odśpiewuje wezwanie do modlitwy, po którym wierni odpowiadają „Amen”.
10 wezwań Modlitwy Powszechnej w Wielki Piątek:
za Kościół Święty,
za Papieża,
za wszystkie stany Kościoła,
za katechumenów,
o jedność chrześcijan,
za Żydów,
za niewierzących w Chrystusa,
za niewierzących w Boga,
za rządzących państwami,
za strapionych i cierpiących.

 
Adoracja Krzyża
Szczególnym momentem całej wielkopiątkowej liturgii jest Adoracja Krzyża. Odbywa się ona poprzez częsciowe odsłanianie zakrytego jeszcze w czasie postu krzyża. Odsłonięcie krzyża odbywa się w trzech etapach. Po każdym z nich kapłan śpiewa: „Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata” (Ecce lignum Crucis, in que salus mundi pependit), a wierni odpowiadają: „Pójdźmy z pokłonem” (Venite adoramus).
Adoracja krzyża odbywa się poprzez uroczystą procesję i uałowanie krzyża. W zależności od parafii, niekiedy procesja skrócona jest jedynie do kapłanów i ministrantów – wierni całują wówczas krzyż dopiero po zakończeniu liturgii lub w czasie całonocnej adoracji.
 
- Krzyż używany w obrzędzie odsłonięcia winien być dość duży i piękny. Obrzęd ten należy sprawować z okazałością tego znaku naszego zbawienia: zarówno wezwanie przy odsłonięciu Krzyża, jak i odpowiedz ludu winny być śpiewane; nie należy tez pomijać pełnego czci milczenia po każdej prostracji wiernych, kiedy kapłan stoi i trzyma podniesiony Krzyż. Osobista adoracja Krzyża jest najpoważniejszym elementem w tym obrzędzie. Dlatego należy przedstawić Krzyż do adoracji każdemu z wiernych i jedynie w bardzo wielkim zgromadzeniu ludu można zastosować obrzęd adoracji dokonywanej przez wszystkich razem. Do adoracji należy używać tylko jednego Krzyża; domaga się tego prawidłowość znaku. Podczas adoracji krzyża niech będą wykonywane antyfony, "Improperia" i hymny, które w sposób liryczny przywołują na pamięć historię zbawienia, albo inne stosowne pieśni 
- nakazuje Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski.

Komunia Święta
Należy podkreślić, że w Wielki Piątek nie ma konsekracji hostii i komunikantów. Z tego względu większą ilość komunikantów konsekruje się jeszcze w Wielki Czwartek. Na czas udzielania Komunii świętej ołtarz przykrywa się obrusem i ustawia się na nim świece. Po jej zakończeniu obrus i świece są zdejmowane z ołtarza.
 
Procesja do Grobu Pańskiego
Zwieńczeniem liturgii Wielkiego Piątku jest procesja do Grobu Pańskiego. Kapłan przenosi wówczas Najświętszy Sakrament do kaplicy adoracji. Ceremoniał nakazuje, aby w kaplicy znajdowało się tabernakulum do przechowywania puszek z konsekrowanymi komunikantami i ołtarz do wystawienia Najświętszego Sakramentu”. Monstrancja z Najświętszym Sakramentem osłonięta jest welonem i wystawiona do adoracji aż do rezurekcji.

źródło:Niezależna.pl