W sobotnie przedpołudnie (6.12.2014), przy pełnej sali słuchaczy w Centralnym Ośrodku Turystyki Górskiej w Krakowie, odbyło się Sympozjum Naukowe pod hasłem „Wielka Wojna 1914 w Beskidach i na Pogórzu”. Spotkanie przewodników i regionalistów z historykami zaszczycili swoją obecnością Jerzy Miller Wojewoda Małopolski oraz Jan Janczykowski Wojewódzki Małopolski Konserwator Zabytków.
Otwarcia sympozjum dokonał Jerzy W. Gajewski, przewodniczący KTG ZG PTTK, który był jego inicjatorem i głównym organizatorem. Pierwszym punktem programu była bardzo miła uroczystość wręczenia odznaczeń państwowych przyznanych przez Prezydenta RP działaczom Polskiego Towarzystwa Turystyczno - Krajoznawczego oraz wręczenie wyróżnień i odznak branżowych przyznanych członkom na mocy uchwały ZG PTTK w Warszawie.
W dalszej części otwarcia Robert Kowalski Prezes Oddziału PTH w Nowym Targu przybliżył założenia programu edukacyjnego pt. „Wielka Wojna w Małopolsce – pamięć i tożsamość” w ramach którego odbywała się krakowska sesja naukowa. Zaprosił także do Limanowej na zakończenie i podsumowanie całorocznego projektu oraz uroczystości związane z 100-leciem walk na wzgórzu Jabłoniec.
Część sesyjną konferencji rozpoczął wykład inauguracyjny Jana Janczykowskiego Wojewódzkiego Małopolskiego Konserwatora Zabytków w Krakowie. Podczas swego wystąpienia szczególną uwagę zwrócił na działania i ochronę konserwatorską licznie zachowanych do dziś fortów dawnej Twierdzy Kraków, ale także innych obiektów historycznych, znajdujących się na terenie Małopolski, w tym przede wszystkim galicyjskich cmentarzy wojennych.
Pierwszy blok wystąpień zainaugurował Leszek Gołębski (OW PTTK, Kraków), który przybliżył okoliczności wybuchu I wojny światowej oraz walki austriacko-rosyjskie na podejściach do Twierdzy Kraków w listopadzie 1914 r.
Następnie głos zabrał Jakub Mikulski (Fundacja „Janus”, Kraków), który wygłosił referat pt. „Święty Mikołaj” na przedpolu twierdzy. Walki przed południowo-wschodnim frontem Twierdzy Kraków”. Podczas swojego wystąpienia prelegent po raz pierwszy obalił obowiązujący mit ciężkich walk na wzgórzu Kaim w grudniu 1914 r. Według niego do takich walk w ogóle nie doszło, a osławiona w literaturze przedmiotu tzw. druga bitwa krakowska tak naprawdę nigdy się nie odbyła.
Kolejny prelegent, Tomasz Woźny (Stowarzyszenie Crux Galiciae, Kraków), w swoim wystąpieniu zatytułowanym „Bitwa pod Limanową i Łapanowem oraz jej strategiczne znaczenie”, także zdecydował się wyrazić odmienny od dotychczas obowiązujący pogląd na temat znaczenia bitwy limanowskiej. Jakkolwiek podkreślił i docenił znaczenie walk o wzgórze Jabłoniec, to jednak, jak wywiódł w trakcie swego wystąpienia, kluczową rolę w grudniowym zwycięstwie wojsk austro-węgierskich odegrała ofensywa Grupy gen. Szurmaja atakująca od południa na kierunku Nowy Sącz Gorlice.
Drugi blok wystąpień rozpoczął wykład Roberta Kowalskiego (Uniwersytet Rzeszowski), który swój referat dostosował do potrzeb i oczekiwań uczestniczących w sympozjum przewodników. W referacie pt. „Umocnienia polowe oraz obiekty inżynieryjne na Podhalu z okresu Wielkiej Wojny”, zaprezentował wyniki badań terenowych prowadzonych od 2004 r. wspólnie przez PTH oraz Wydz. Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej. W ich wyniku rozpoznano i zinwentaryzowano szereg doskonale zachowanych obiektów architektury wojennej, które mogą stanowić doskonałą atrakcję turystyczną dla odwiedzających Podhale gości, prowadzonych przez kwalifikowanych przewodników. Dobrym rozwiązaniem byłoby, co postulował prelegent, opracowanie szlaku lub ścieżki edukacyjnej po w/w obiektach, takich jakie funkcjonują na terenie Gminy Ochotnica Dolna.
Podobny charakter miał wykład Dominika Synowca (Polskie Tow. Historyczne, Nowy Targ) pt. „Ślady Wielkiej Wojny w krajobrazie południowej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej”. Wykład to efekt kilkuletnich prac badawczych znakomitego regionalisty i konserwatora, który w terenie odnalazł niezwykłe pamiątki związane z Wielką Wojną. Podczas swojego wystąpienia wskazał on na potrzebę ujęcia tych obiektów w jeden interesujący szlak turystyczny.
Część plenarną zakończyło wystąpienie Katarzyny Ceklarz, która przybliżyła życie codzienne żołnierzy na froncie i w rosyjskiej niewoli na kanwie zachowanych wspomnień dra Sebastiana Flisaka. Rękopis tych niezwykle barwnych i sugestywnych zapisków, odnaleziony został w zasobach archiwalnych Zakładu Ossolineum we Wrocławiu. Prelegentka podążyła za wspomnieniami wpierw rekruta a potem żołnierza Wielkiej Wojny, ukazując niezwykle ciężkie i pełne niebezpieczeństw życie na froncie, towarzyszący mu strach przed śmiercią, walką z niedożywieniem, chorobami i … okopowymi wszami.
Sympozjum zakończyła krótka dyskusja oraz prezentacja publikacji Wacława Polakiewicza pt. „Podhalański Adwent 1914. Szkice z czasów Wielkiej Wojny”. Uczestnicy sobotniego spotkania na specjalnie przygotowanym stoisku mogli również zapoznać się z publikacjami poruszającymi tematykę pierwszej wojny, ale także innymi wydawnictwami, które ukazały się nakładem nowotarskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego.
Organizatorami sobotniego sympozjum naukowego byli: Komisja Turystyki Górskiej ZG PTTK, Polskie Towarzystwo Historyczne – Oddział w Nowym Targu, Oddział Wojskowy PTTK im. gen. J. Bema w Krakowie i Forum Małopolskich Oddziałów Polskiego Towarzystwa Historycznego. Krakowska sesja była jednym z kilkunastu działań jakie realizowane były przez cały rok w województwie w ramach programu edukacyjnego pn. „Wielka Wojna w Małopolsce – pamięć i tożsamość”, pod honorowym patronatem: Marszałka Województwa Małopolskiego i Prezesa Polskiego Towarzystwa Historycznego.
(ROCH)
